BÀI 3. SỰ HÌNH THÀNH LIÊN BANG CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA XÔ VIẾT

1. Sự hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết

a) Quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết

- Ngày 25/10/1917, cuộc tấn công cung điện Mùa Đông diễn ra, chính phủ lâm thời tư sản sụp đổ, chính quyền Xô Viết được thành lập do Lê-nin đứng đầu. Cách mạng tháng 10 Nga giành thắng lợi.

- Chính quyền Xô Viết ban hành “Sắc lệnh Hòa Bình” và “Sắc lệnh ruộng đất” nhằm thủ tiêu những tàn tích của phong kiến, đem lại các quyền tự do, dân chủ cho nhân dân.

- Từ 1919 đến cuối 1920, Nga đẩy lùi sự can thiệp của các nước đế quốc, bảo vệ chính quyền non trẻ.

- Ngày 30/12/1922, Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết (gọi tắt là Liên Xô) thành lập.

- Năm 1924, thông qua bản Hiến Pháp đầu tiên, đánh dấu hoàn thành quá trình thành lập nhà nước Liên Xô.

b) Ý nghĩa sự ra đời Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết

- Mở ra một con đường mới trong việc giải quyết vấn đề dân tộc, thủ tiêu sự bất bình đẳng giữa các dân tộc, củng cố và tăng cường sức mạnh của Nhà nước Xô Viết.

- Liên Xô trở thành chỗ dựa vững chắc cho phong trào cách mạng thế giới, cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc; để lại nhiều bài học kinh nghiệm về mô hình xây dựng nhà nước.

2. Sự phát triển của Chủ nghĩa xã hội sau chiến tranh thế giới thứ hai

a) Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu

- Từ 1945-1949, các nước Đông Âu tiến hành cải cách ruộng đất, xóa bỏ chế độ chiếm hữu ruộng đất của địa chủ, ban hành các quyền tự do dân chủ,...

- Từ 1950 đến nửa đầu 1970, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu đạt nhiều tiến bộ: công nghiệp hóa, điện khí hóa, phát triển nông nghiệp,...

- Nửa sau thập niên 1970 và trong thập niên 1980, Đông Âu lâm vào suy thoái, khủng hoảng kinh tế - xã hội trầm trọng.

b) Sự mở rộng chủ nghĩa nã hội ở châu Á và khu vực Mĩ La-tinh

- Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội ở châu Á:

+ Trung Quốc: ngày 1/10/1949 nước CHND Trung Hoa ra đời, đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.

+ Mông Cổ: Năm 1924 CHND Mông Cổ được thành lập,tiến hành xây dựng chế độ mới.

+ Triều Tiên: Năm 1948 nước CHDCND Triều Tiên được thành lập. Sau chiến tranh giữa hai miền, nhân dân Bắc Triều Tiên tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội.

+ Lào: 12/10/1945 Lào tuyên bố độc lập. Sau 1975 Lào giành được độc lập, xây dựng chủ nghĩa xã hội.

+ Việt Nam: 2/9/1945 nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời. Năm 1975 Việt Nam độc lập, thống nhất, cả nước đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.

- Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội của khu vực Mỹ La-tinh: ngày 1/1/1959 nước Cộng hòa Cu Ba ra đời, sau đó đi theo con đường chủ nghĩa xã hội.

c) Nguyên nhân khủng hoảng và sụp đổ của chủ nghĩa xã hội Đông Âu và Liên Xô

- Mô hình chủ nghĩa xã hội tập trung, quan liêu bao cấp.

- Không bắt kịp sự phát triển của cuộc cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại.

- Khi tiến hành cải tổ, phạm quá nhiều sai lầm về đường lối, chủ trương.

- Hoạt động chống phá của các thế lực thù địch.