BÀI 4: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI TỪ SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI ĐẾN NAY

1. Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội sau Chiến tranh thế giới thứ hai

a. Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu

Hầu hết các nước Đông Âu đều phối hợp với Hồng quán Liên Xô tiêu diệt lực lượng phát xít, giành chính quyền và thành lập nhà nước dân chủ nhân dán: Ba Lan (1944), Ru-ma-ni (1944), Tiệp Khắc (1945), Nam Tư (1945), An-ba-ni (1945), ..Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu ra đời và phát triển. Một trong những điều kiện quan trọng để các nước này phát triển là sự giúp đỡ của Liên Xô.

Giai đoạn 1945 – 1949:

Hoàn thành cách mạng dân chủ nhân dân.

Thực hiện cải cách ruộng đất, quốc hữu hóa nhà máy.

Đảm bảo các quyền tự do, dân chủ cho nhân dân.

Giai đoạn 1949 – giữa những năm 1970:

Tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Đẩy mạnh công nghiệp hóa, điện khí hóa toàn quốc.

Phát triển nông nghiệp.

Kết quả:

Từ những nước nghèo, các nước XHCN Đông Âu đã trở thành những quốc gia công - nông nghiệp phát triển.

b. Sự mở rộng của chủ nghĩa xã hội ở châu Á và khu vực Mỹ la-tinh

*Sự mở rộng của chủ nghĩa xã hội ở châu Á

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á phát triển mạnh mẽ:

+ Năm 1949, nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa được thành lập và lựa chọn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.

+ Sau khi giải phóng hoàn toàn miển Nam (4 - 1975) và thực hiện thống nhất đất nước (1976), câ nước Việt Nam tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.

+ Tháng 12 - 1975, nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào chính thức thành lập và đi lên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội.

*Sự mở rộng chủ nghĩa xã hội ở khu vực Mỹ La-tinh:

+ Năm 1959, nước Cộng hoà Cu-ba được thành lập. chính phủ cách mạng đã tiến hành những câi cách dân chủ trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội. Từ năm 1961, Cu-ba bước vào thời kì xây dựng xã hội chủ nghĩa và đạt được nhiều thành tựu.

=> Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, chủ nghĩa xã hội từ phạm vi một nước đã trở thành một hệ thống thế giới, trải dài từ châư Âu sang châu Á, lan tới khu vực Mỹ La-tinh. Các nước xã hội chủ nghĩa ngày càng phát triển và lớn mạnh, có vị trí quan trọng trên thế giới.

2. Nguyên nhân khủng hoảng, sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu

  Về nguyên nhân chủ quan:

+ Do đường lối lãnh đạo mang tính chủ quan, duy ý chí, áp dụng mô hình quan liêu, chậm đổi mới cơ chế.

+ Không áp dụng kịp thời các thành tựu của cách mạng khoa học – công nghệ vào sản xuất, dẫn đến năng suất lao động giảm, kinh tế trì trệ, khủng hoảng, người dân mất lòng tin vào chế độ xã hội chủ nghĩa.

+ Quá trình cải cách diễn ra sai lầm nghiêm trọng cả về đường lối và cách thức tiến hành (xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản).

Về nguyên nhân khách quan:

+ Do hoạt động chống phá của các thế lực thù địch từ bên ngoài.

3. Khái quát về chủ nghĩa xã hội từ năm 1991 đến nay

- Từ 1991 đến nay, dưới  sự lãnh đạo của các đảng cộng sản, nhiều quốc gia vẫn tiếp tục phát triển theo con đường CNXH: Trung Quốc, Việt Nam,Cu-ba và đạt được những thành tựu tiêu biểu về kinh tế, xã hội, đối ngoại,...

- Chủ nghĩa xã hội đang đứng trước nhiều khó khăn, nhưng lý tưởng về một chế độ xã hội giàu mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh là đích hướng tới của các quốc gia trên thế giới.

4. Thành tựu chính và ý nghĩa của công cuộc cải cách mở cửa ở Trung Quốc

a) Thành tựu của công cuộc cải cách mở cửa ở Trung Quốc 

- Cuối 1978, Trung Quốc thực hiện cải cách và mở cửa, xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, thu được nhiều thành tựu:

+ Về kinh tế: thực hiện nền kinh tế thị trường, chú trọng phát triển khoa học kỹ thuật, đạt tốc độ tăng trưởng cao, tổng sản phẩm trong nước tăng nhanh và cao.

+ Về xã hội: xây dựng một xã hội hiện đại, hài hòa, chú trọng công bằng và an sinh xã hội, hướng đến nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân…

+ Về văn hóa: xây dựng nền văn hóa xã hội chủ nghĩa, đề cao văn hóa dân tộc, phát triển giáo dục và khoa học,...

+ Về khoa học - kĩ thuật: phóng thành công liên tiếp 5 tàu “Thần Châu” vào vũ trụ…

b) Ý nghĩa

- Đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng, kinh tế phát triển, chính trị-xã hội ổn định.

- Chứng tỏ sự đúng đắn của con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Trung Quốc.